Στις 17 Ιουλίου 1955, ημ
έρα Κυριακή, ώρα 1 απόγευμα,27 πολιτικοί κρατούμενοι μέσα από μια σήραγγα 20 μέτρων που είχαν σκάψει από το κελί 13 μέχρι τα λουτρά του εργοστασίου της Ντεστρέ,καταφέρνουν να κάνουν το άλμα προς την ελευθερία δημιουργόντας ταυτόχρονα και μια απο τις ωραιότερες ιστορίες για το πάθος του ανθρώπου για ελευθερία.
27 πολιτικοί λοιπόν που κάνοντας το μεγάλο βήμα κατάφεραν ένα χτύπημα στην τυρρανία και τον φασισμό εκείνης της περιόδου.Οι 27 πολιτικοί ήτανε:
1. Ανδρέας Μπαρτζώκας, λογιστής, ετών 28, υπόδικος.
2. Γεώργιος Χατζηπέτρου, υδραυλικός, ετών 33, υπόδικος.
3. Αριστοτέλης Γεωργούλιας, έμπορος, τελειόφοιτος Νομικής, ετών 38, υπόδικος.
4. Βαρδής Βαρδινογιάννης, φοιτητής Νομικής ετών 33, υπόδικος.
5. Χαράλαμπος Καλατζής, έμπορος, ετών 28, υπόδικος.
6. Κώστας Λιναρδάτος, δημοσιογράφος, τελειόφοιτος Νομικής, ετών 33, υπόδικος.
7. Δημήτρης Μυριανθόπουλος, εργάτης, ετών 42, υπόδικος.
8. Γκαστόν Βερναρδής, τελειόφοιτος Ιατρικής, ετών 31, υπόδικος.
9. Μιχάλης Κολοκοτρώνης, αρτεργάτης, ετών 30, υπόδικος.
10. Περικλής Ροδάκης, μεταφραστής, ετών 30, υπόδικος.
11. Βασίλης Δουκάκης, μεταφραστής, ετών 30, υπόδικος.
12. Κώστας Φίλης, καθηγητής Φιλολογίας, ετών 28, υπόδικος.
13. Βασίλης Κάτρης, εργάτης, ετών 30, υπόδικος.
14. Κυριάκος Τσακίρης, φοιτητής Νομικής, ετών 39, υπόδικος.
15. Δημήτριος Πανουσόπουλος, ιδιωτικός υπάλληλος, ετών 26, υπόδικος.
16. Ανδρέας Βελλής, φοιτητής Πολυτεχνείου, ετών 26, υπόδικος.
17.Σταύρος Καρράς, σπουδαστής Πολυτεχνείου, ετών 30, υπόδικος.
18. Σωτήρης Σωτηρόπουλος, κτηματίας, ετών 35, υπόδικος.
19. Σταύρος Σιδέρης, πτηνοτρόφος, ετών 30, υπόδικος.
20. Λεωνίδας Τζεφρώνης, τελειόφοιτος Πολυτεχνείου, ετών 35, υπόδικος.
21. Στυλιανός Πάσιος, σιδηροδρομικός, ετών 31, ισοβίτης.
22. Αλέξης Παπαλεξίου, φοιτητής Ιατρικής, ετών 36, ισοβίτης.
23. Αλέξης Παπούλιας, δικηγόρος,ετών 41, φυλάκιση 15 χρόνια.
24. Γιώργος Γεωργίου, εργάτης, ετών 55, καταδικασμένος δυο φορές σε 10 χρόνια.
25. Παντελής Κιουρτσής, έμπορος, ετών 42, κάθειρξη 15 χρόνια.
26. Αλέξης Λογαράς, γεωπόνος, ετών 29, φυλάκιση 2 χρόνια.
27. Ζήσιμος Κόκλας, δημόσιος υπάλληλος, ετών 40, φυλάκιση 5 μήνες.
Στις 22 Ιουλίου δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως διάταγμα με το οποίο 26 δραπέτες (ο ένας, ο Σταύρος Σιδέρης, συνελήφθη πριν από την επικήρυξη στο σπίτι που κατέφυγε), επικηρύσσονται με το νόμο του 1871 «περί ληστοκρατείας», ως «λίαν επικίνδυνοι δια την δημοσίαν ασφάλειαν» με την παρακάτω σειρά και τα αντίστοιχα ποσά:
α) 30.000 δραχ. για τον φόνο ή σύλληψη και 15.000 για την αποτελεσματική κατάδοση των Λ. Τζεφρώνη, Γ. Γεωργίου, Κ. Τσακίρη, Στ. Καρρά, Π. Κιουρτσή.
β) 20.000 δραχ. για τον φόνο ή σύλληψη και 10.000 για την αποτελεσματική κατάδοση των: Γκ. Βερναρδή, Β. Βαρδινογιάννη, Κ. Φίλη, Αρ. Γεωργούλια, Χ. Καλατζή, Κ. Λιναρδάτου, Δ. Μυριανθόπουλου, Αν. Μπαρτζώκα, Α. Παπαλεξίου, Στ. Πάσιου, Αλ. Παπούλια.
γ) 15.000 δραχ. για τον φόνο ή σύλληψη και 7.500 δραχ. για την αποτελεσματική κατάδοση των: Γ. Χατζηπέτρου, Β. Κάτρη, Σ. Σωτηρόπουλου, Π. Ροδάκη, Β. Δουκάκη, Α. Βελλή, Δ. Πανουσόπουλου, Μ. Κολοκοτρώνη.
δ) 10.000 δραχ. για τον φόνο ή την σύλληψη και 5.000 δραχ. για την αποτελεσματική κατάδοση των: Αλ. Λογαρά, Ζ. Κόκλα.
Το ίδιο διάταγμα προβλέπει αυστηρές ποινές για εκείνους που θα περιθάλψουν τους δραπέτες.
Όμως ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι αρκετοί από τους κρατούμενους στην συγκεκριμένη φυλακή είχε πάρει μέρος στην μεγάλη απεργία του εργοστασίου λιπασμάτων το 1947 με διευθυντή τότε τον Πρόδρομο Αθανασιάδη Μποδοσάκη.
Και για την ιστορία η συγκεκριμένη απεργία ήταν μια από τις συγκλονιστικότερες της εποχής:
• Στα 1916, ξεσπά απεργία στα Λιπάσματα με αιτήματα: να επαναληφθεί κανονικά η λειτουργία του εργοστασίου, να αναγνωριστεί το σωματείο, να γίνουν προσλήψεις από μέλη του συνδέσμου και να επαναπροσληφθούν 5 απολυμένοι εργάτες.
• Τον Απρίλιο του 1924 το σωματείο των γυαλάδων ξεκινά απεργία, η οποία διαρκεί 15 μέρες και πετυχαίνει αύξηση στο μισθό 25%.
• Το 1933, ξεκινά μεγάλη απεργία που θα διαρκέσει 4 μήνες.
• Το Σεπτέμβρη του 1947, το προσωπικό κατεβαίνει σε 24ωρη λευκή απεργία διαμαρτυρίας με 100% επιτυχία.
• Το Μάρτη του 1947, ξεκινά πάλι απεργία στο γυαλάδικο και κρατά 46 μέρες. Επίσης, το βοηθητικό προσωπικό των γυαλάδων έκανε απεργία για 20 μέρες. Τα αιτήματά τους διαχρονικά: καλύτερες συνθήκες εργασίας, αύξηση στο μισθό, πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, κανονικά ωράρια εργασίας. Η απάντηση από τη μεριά της εργοδοσίας, που τότε είχε παραιτηθεί ο Κανελλόπουλος και είχε αναλάβει τα ηνία ο Πρόδρομος Αθανασιάδης Μποδοσάκης, ήταν: τρομοκρατία των εργατών, απολύσεις, εργάτες σε διαθεσιμότητα, στρατολόγηση απεργοσπαστών και ανίδεων στη δουλειά… Τι ακολούθησε αυτή την απεργία; Ακόμη σκληρότερα μέτρα για τους εργάτες και περισσότερη τρομοκρατία. Αντιγράφουμε από την εφημερίδα “Πρωτεργάτης”, της εποχής εκείνης:
Παρασκευή 23 Μαΐου 1947
Αυστηρά μέτρα στα Λιπάσματα. Το εργοστάσιο μετατρέπεται σε “μάντρα σφαγείων” και “στρατιωτικό σχηματισμό”. Ο Μποδοσάκης αφήνει και πέφτει στη θάλασσα 1,5 τόνος υδροχλωρικό οξύ που παράγεται το 24ωρο και δε ζητείται στην αγορά. Εξ΄ άλλου ο νέος προσωπάρχης από τους 15 φορτοεκφορτωτές απέλυσε τους 6, γιατί λόγω της βαριάς δουλειάς, ζήτησαν να αντικατασταθούν ή να αυξηθεί ο αριθμός των απασχολούμενων εκεί.
Παρασκευή 6 Ιουνίου 1947
Μέσα σε ένα χρόνο η εταιρεία του Μποδοσάκη έχει απολύσει εκατοντάδες εργάτες και εργάτριες και προσλαμβάνει “ελεύθερους” εργάτες. Τους πληρώνει 15-25% λιγότερο μισθό και ποσοστά. Με την απειλή της απόλυσης ή με υποσχέσεις ότι αν δείξουν καλή διαγωγή (βλ. υποταγή) θα τους βγάλει κάρτες και θα τους μονιμοποιήσει. Με αυτό τον τρόπο τους εκβιάζει για μεγαλύτερη απόδοση στην παραγωγή.
Μερικές αναφορές για την κατάσταση που επικρατούσε πριν τη μεγάλη απεργία του ’47
17 Ιανουαρίου 1947
Στο χρόνο 1946 και κατά την περίοδο που διοικούσαν οι Κανελλοπουλικοί και η εθνοτράπεζα, ήρθαν χειρότερες μέρες και από την κατοχή. Τα ποσοστά που δίνονταν για ενίσχυση του μεροκάματου, σύμφωνα με την απόδοση στην παραγωγή, την τεχνική κατάρτιση και τους όρους εργασίας, έχασαν την αξία τους λόγω της ακρίβειας της ζωής και της πίεσης της εργοδοσίας για αύξηση της παραγωγής. Αυτά τα “δώρα” χρησιμοποιήθηκαν και για διασπαστικούς λόγους. Περισσότεροι από 800 εργάτες/τριες απολύθηκαν, ενώ οι εργοδοσία έλεγε πως αν μειωθεί το προσωπικό θα υπάρχουν καλύτερες απολαβές για τους υπόλοιπους. Περισσότερα από 15 εργατικά ατυχήματα συνέβησαν. 4 φυματικοί σε μια βδομάδα από τα πυρίμαχα. Μια εργάτρια έχασε τα δάχτυλα της. 2 λιποθυμίες και 3 εγκαύματα σε διάστημα ενός μήνα περίπου.
21 Φεβρουαρίου 1947
Στις 17/2 το προσωπικό των λιπασμάτων κατέβηκε σε λευκή απεργία. Οι διάφοροι απόστολοι της εταιρείας, όπως ο υποδιευθυντής Γεωργίου στα οξέα, έφερε ελεύθερους εργάτες για να κινήσει το συνεργείο. Ο μηχανικός Βήχος στο ηλεκτροτεχνείο, έκανε ¨πολιτική¨για να πείσει τον κόσμο να εργαστεί. Ο εργοδηγός Κωστόπουλος στα αραιά λιπάσματα έφτασε μέχρι εκβιασμού εναντίον αρχιεργατών και ο φύλακας Λιακάκος με τον πρόσθετο αρχιφύλακα έκαναν έρευνα σε ντουλάπια εργατών. Τέλος άφησαν εκτός του εργοστάσιου ένα μέλος του προσωπικού κατ΄ εντολή του κ. Λούη.
Ο Λεων. Κανελλόπουλος, που δέχτηκε τους εκπροσώπους των σωματείων ζήτησε να δώσει απάντηση στις 22 του μήνα. Εκείνοι έδειξαν διαλλακτικότητα και συμφώνησαν. Οι υπεύθυνοι πρότειναν να γίνει γενική συνέλευση για να ακουστεί η γνώμη όλων.
Κατά τη διάρκεια της απεργίας:
28 Μαρτίου 1947
Συνεχίζεται για 4η εβδομάδα η απεργία των γυαλάδων και του βοηθητικού προσωπικού. Η εταιρεία για να τρομοκρατήσει τους απεργούς απέλυσε 75 περίπου και έβαλε σε διαθεσιμότητα 130. Διαδίδεται ότι θα απολυθούν 300 ακόμη. Η εταιρεία στρατολογεί απεργοσπάστες και ανίδεους στη δουλειά. Έντονο διάβημα διαμαρτυρίας έδωσε η επιτροπή των γυαλάδων στον υπουργό Παπαθανάση. Υποσχέθηκε πως θα μεσολαβήσει για να συναντηθούν οι εργαζόμενοι με τους εργοδότες για τη λύση του προβλήματος.
4 Απριλίου 1947
Σήμερα συμπληρώνεται μήνας της απεργίας των γυαλάδων παρόλες τις προσπάθειες διάσπασης του αγώνα. Ο υπουργός εργασίας κ. Μαλατέστας, λέει: Το υπουργείο δεν είναι σε θέση να κάνει κάτι για την εταιρεία. Εξάλλου εσείς συνεχίστε την απεργία σας. Τα λεγόμενα του δείχνουν την απροκάλυπτη προσπάθεια του υπουργείου να δικαιολογήσει την εταιρεία στις ζημιές που προκαλεί στην εθνική οικονομία με την ακινησία του εργοστασίου. Η εταιρεία συνεχίζει να στέλνει στο υαλουργείο μαθητευόμενους και ανειδικεύτους.
18 Απριλίου 1947
Η απεργία των γυαλάδων έκλεισε στις 46 μέρες. Την Τετάρτη 16 Απριλίου η απεργιακή επιτροπή μαζί με 80μελής επιτροπή από απεργούς κατευθύνθηκαν στα γραφεία της εταιρείας. Ο εκπρόσωπος του Μποδοσάκη κ. Τσαγκάρης, όχι μόνο δεν τους δέχτηκε αλλά κάλεσε και την ασφάλεια. Οι απεργοί επέμεναν και τελικά δέχτηκε 4μελής επιτροπή. Δε δόθηκε καμιά λύση. Η εταιρεία επιμένει στην παλιά σύμβαση για το αλυσόδεμα των εργατών. Εκτός αυτού συνελήφθηκε ο πρόεδρος των γυαλάδων ως ηθικός αυτουργός για τα μικροτραύματα του απεργοσπάστη Β. Μονογυιού. Οι απεργοί ζήτησαν την αποφυλάκισή του. Μια επιτροπή πήγε στο διοικητή του 9ου τμήματος , άλλη στον αστυνομικό διευθυντή και μια τρίτη στο δήμαρχο. Το συμβούλιο των γυαλάδων αποφάσισε να ενημερώσει όλους τους εργαζόμενους του Πειραιά για την απεργία. *
* Κατά τη διάρκεια λειτουργίας του εργοστασίου των λιπασμάτων, έγιναν πολλές απεργίες και κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Αυτές που παρουσιάζονται εδώ, επιλέχτηκαν λόγω των ιστορικών περιόδων που συνέβησαν. Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, μετά τη μικρασιατική καταστροφή και τον ερχομό των προσφύγων και μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, στη διάρκεια του εμφυλίου. Όλα αυτά δείχνουν, πως οι εργάτες δεν τρομοκρατήθηκαν μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες πάλεψαν και
αγωνίστηκαν για τα δικαιώματά τους.
Ένα ανθρώπινο ποτάμι γέμισε από πολύ νωρίς την περιοχή του Μουσείου έως το Πεδιο του Άρεως(συγκέντρωση ΓΣΕΕ),ανταποκρινόμενο στα καλέσματα του συντονιστικού των Πρωτοβάθμιων σωματείων,των διαφόρων οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς,αλλά και του ευρύτερου αντιεξουσιαστικού,αναρχικού χώρου.
